Borsa İstanbul’da işlem gören payların fiyat ve getirilerinin bütünsel ve sektörel bazda performanslarının ölçülmesi amacıyla oluşturulmuştur. Endeksler, kapsamlarındaki payların ortalama fiyat seviyelerindeki değişimi oransal olarak göstermektedir.
Fiyat endeksleri, ödenen temettünün portföy dışına çıkarıldığı varsayımıyla hesaplama ve sürekliliğinin sağlanmasında ödenen temettüyü dikkate almayan endekslerdir. Bu tür endeksler sadece payların fiyatlarındaki ortalama değişimi yansımaktadır. Getiri endeksleri, endeksin hesaplanmasında ödenen temettüyü de dikkate alan, sürekliliğinin sağlanmasında ödenen temettünün endekse dahil paylara ağırlıkları oranında yatırıldığı varsayımıyla düzeltme yapılan endekslerdir. Bu tür endekslerde payların fiyatlarındaki ortalama değişimin yanında temettüden dolayı elde edilen kazanç da endekse yansımaktadır.
BIST 30, BIST 50 ve BIST 100 endekslerinin kompozisyonu Yıldız Pazar’da işlem gören şirketlerin paylarından oluşmaktadır. Payların endekslere alınabilmesi için, değerleme dönemi sonu itibarıyla Borsa İstanbul’da en az 60 gün süreyle işlem görme şartı aranmaktadır. Halka arz edilen kısmının piyasa değeri, halka arzın bitiş tarihi itibarıyla; fiili dolaşımda bulunan kısımlarının piyasa değerine göre büyükten küçüğe sıralanmış BIST 30 Endeksi paylarının yirmincisinden daha büyük olması nedeniyle değerleme dönemi içinde endekslere dahil edilen paylar için ise 60 gün süreyle işlem görme şartı aranmaz. Birden fazla grup payı ayrı sıralarda işlem gören şirketlerin, sadece bir grup payı endekslere dahil edilmektedir. Endekslerde yer alacak payların seçimi aşağıdaki gibi yapılmaktadır: Paylar, piyasa değerlerine ve işlem hacimlerine göre büyükten küçüğe doğru sıralanmaktadır. Nihai sıralama ise aşağıda açıklandığı şekilde yapılmaktadır. Her iki listede; birinci sırada yer alan pay varsa nihai listede ilk sıraya konur. Her iki listede; birinci sırada yer alan pay yoksa, ilk iki sıra içinde yer alan pay olup olmadığına bakılır. Nihai listede ilk sırada yer alacak pay belirleninceye kadar bu işlemler tekrarlanır. Nihai listede ilk sıraya konulacak payın belirlenmesinden sonra yukarıdaki işlem takip eden sıralar için tekrarlanır. Her iki listede ilk n sıra içinde olma şartını sağlayan iki payın bulunması halinde piyasa değeri büyük olan nihai listede daha üst sıraya konur. Yapılan nihai sıralamada en üst sırada yer alan paylardan başlanarak ve endekslere alınmak veya çıkarılmak için gereken en üst ve alt sıralar da gözetilmek suretiyle endekslere seçim yapılmaktadır.
BIST Temettü ve BIST Temettü 25 Endekslerinde yer alacak payların seçimi nasıl yapılır? BIST Temettü Endeksi, Yıldız Pazar, Ana Pazar ve Alt Pazarda işlem gören ve son 3 yılda kar eden ve nakit temettü dağıtan şirketlerin paylarından oluşmaktadır. BIST Temettü 25 Endeksi, BIST Temettü Endeksinde yer alan ve değerleme günü itibariyle temettü verimlerine göre büyükten küçüğe doğru yapılan sıralamada ilk 2/3’lük dilimde yer alan ve fiili dolaşımda bulunan kısmının piyasa değeri en büyük olan 25 paydan oluşmaktadır.
BIST 30, BIST 50 ve BIST 100 endeksleri için yılda 4 kez, BIST Temettü ve Temettü 25 endeksleri için yılda 1 kez periyodik değerleme yapılır. Değerleme dönemleri BIST 30, BIST 50 ve BIST 100 endeksleri için Ocak-Mart, Nisan-Haziran, Temmuz-Eylül ve Ekim-Aralık, BIST Temettü ve Temettü 25 endeksleri için ise Şubat-Ocak’tır. Endeks kapsamındaki paylarda değişiklikler ilgili değerleme döneminden en geç 10 takvim günü öncesi Kamuyu Aydınlatma Platformu’nda (KAP) ve Borsa İstanbul internet sitesi “Endeks Duyuruları ” başlığı altında ilan edilir.
MKK tarafından haftanın son iş günü için ilan edilen fiili dolaşımdaki pay oranlarındaki değişimler takip edilerek, sermaye artırımı süreci nedeniyle meydana gelenler dışında diğer nedenlerle oluşan değişimlerin büyüklüğüne bakılır. Fiili dolaşımdaki pay oranı; - %50 ve daha küçükse ve oranda 5 puan veya daha fazla bir değişim varsa, - %50’den daha büyükse ve oranda 10 puan veya daha fazla bir değişim varsa değişiklik takip eden haftanın üçüncü iş günü geçerli olacak şekilde yapılır. Değişikliğin yapılacağına dair duyuru haftanın ikinci iş günü Kamuyu Aydınlatma Platformu’nda (KAP) “Endekslerde Kullanılan Fiili Dolaşımdaki Pay Oranı Değişiklikleri” başlığı ile ilan edilir.
