Borsa İstanbul ve Sürdürülebilirlik
Kurumsal sosyal sorumluluk ve sürdürülebilirlik faaliyetleri, son yıllarda sermaye piyasalarıyla ilişkili tüm kurum ve kuruluşların gündeminde önemli yer tutmaya başlamıştır. Özellikle bu konulara duyarlı yatırımcı sayısının ve yatırımcıların bu yöndeki beklentilerinin artması, gerek şirketler gerekse düzenleyiciler nezdinde farkındalığın artmasını sağlamıştır.
Borsaların sürdürülebilirlik kapsamında daha fazla rol aldığı ve giderek daha fazla borsanın sosyal hayata ve çevreye duyarlı projeler geliştirdiği görülmektedir. Dünya Borsalar Federasyonu (World Federation of Exchanges, WFE) üyesi borsaların sürdürülebilirlikle ilgili stratejilerinin üç genel kategoride toplandığı görülmektedir:
- İşlem gören şirketlerde çevre, sosyal sorumluluk ve kurumsal yönetim konusunda farkındalık yaratmak
- Sürdürülebilirlik endeksleri oluşturmak, yatırımcılar için bilgilendirme hizmetleri ve ürünleri geliştirmek
- Çevresel, Sosyal ve Yönetişim (environmental, social and governance, ESG) ilkelerine uygun ihraç edilen yatırım araçlarının işlem gördüğü özel pazar/piyasa oluşturmak
Borsa İstanbul, ilk kategoriyle ilgili olarak şirketlere sürdürülebilirlik konusunda bilgi vermek ve yön göstermek amacıyla 2014 yılında bir rehber hazırlamıştır. Aradan geçen zamanda ortaya çıkan gelişmelerin etkisiyle 2020 yılında rehberi güncelleyerek "Gelecekte Var Olmak" temasıyla Şirketler için Sürdürülebilirlik Rehberi'ni hazırlamıştır.
İkinci kategoriyle ilgili olarak, Borsa İstanbul 2014’te BIST Sürdürülebilirlik Endeksi'ni hesaplamaya başlamıştır. Endeksin metodolojisi, 2021 yılında değiştirilmiştir. Borsa İstanbul ile küresel veri şirketi Refinitiv arasında yapılan anlaşma kapsamında, endeks hesaplanırken Refinitiv’in sürdürülebilirlik değerleme sonuçları kullanılmaktadır. Değişiklik sayesinde, sürdürülebilir finans alanındaki güncel gelişmelere uyum sağlanmış ve daha fazla şirketin endekste yer alması amaçlanmıştır. Öte yandan, 2021 yılında Sürdürülebilirlik Katılım Endeksi hesaplanmaya başlanmıştır. Böylece sürdürülebilirlik temalı endekslerin sayısı ikiye yükselmiştir.
Üçüncü kategoriyle bağlantılı olarak, Sermaye Piyasası Kurulu’nun yayımladığı Yeşil Borçlanma Aracı ve Yeşil Kira Sertifikası Rehberi ile, sermaye piyasasında sürdürülebilir borçlanma aracı ve kira sertifikası ihraçlarının artması, şeffaflık ve dış değerlendirme yükümlülüklerinin yatırımcı güvenini pekiştirmesi ve sürdürülebilir kalkınmaya katkı veren projelerin finansman imkânlarının çeşitlendirilmesi hedeflenmektedir. Yayımlanmadan önce, Borsa İstanbul da dahil olmak üzere Türkiye sermaye piyasalarında geniş bir paydaş grubu bu belgeye görüş sağlamıştır.
Uluslararası Girişimler
WFE nezdinde oluşturulan “sürdürülebilirlik çalışma grubu” aracılığıyla borsaların sürdürülebilir bir finans ve dolayısıyla sürdürülebilir bir toplum yaratmadaki rollerini belirlemeye dönük çalışmalar yürütülmektedir. Borsa İstanbul, çalışma grubunun aktif üyelerinden birisidir.
WFE dışında, sermaye piyasalarında sürdürülebilirlik kavramının pratik uygulama boyutu ile ilgili olarak Birleşmiş Milletler’in desteklediği Sürdürülebilir Borsalar Girişimi (Sustainable Stock Exchanges, SSE) 2009 yılında hayata geçmiştir. Borsa İstanbul, bu inisiyatifin 2012 yılında yapılan RIO+20 Zirvesinde gerçekleşen kuruluşunda imzası bulunan beş borsadan birisi olmuştur. SSE’ye üye olan borsaların sayısı 100’ü geçmiştir.
SSE, sürdürülebilirlikle ilgili çalışmaları türev borsalar arasında yapmak için 2021’de sürdürülebilir türev borsalar inisiyatifini başlatmıştır. Borsa İstanbul, bu uluslararası girişimin de kurucuları arasında yer almıştır.
Kadınların, tüm sektörlerde ve her düzeyde, ekonomik yaşamın içinde yer alabilmelerini sağlamak amacıyla kadınların güçlenmesini hedefleyen özel sektörün, küresel düzeydeki en önemli girişimlerinden biri olan Kadının Güçlenmesi Prensipleri (Women’s Empowerment Principles, WEPs) Borsa İstanbul’un imzacısı olduğu bir diğer oluşumdur. 2010’da Birleşmiş Milletler Küresel İlkeler Sözleşmesi (UN Global Compact) ve Birleşmiş Milletler Toplumsal Cinsiyet Eşitliği ve Kadının Güçlenmesi Birimi (UN Women) ortaklığında oluşturulan WEPs platformu, özel sektöre; iş yerlerinde, piyasalarda ve toplum genelinde toplumsal cinsiyet eşitliğinin sağlanması için dikkate almaları gereken önemli noktaları sunmaktadır.
Finansal Olmayan Bilgilerin Raporlanması
Kurumsal yönetim kapsamına sosyal sorumluluk ve çevresel konuların da eklenmesiyle, pek çok kuruluş sürdürülebilirlik raporları yayınlamaya başlamıştır.
Borsa İstanbul’un BM’nin ortaya koyduğu Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları doğrultusunda gerçekleştirdiği başarılı uygulamalar, sosyal sorumluluk stratejileri ve bunların kurumsal süreçlere nasıl entegre edildiğine ilişkin bilgiler 2014-2016 yılları arasında Sürdürülebilirlik Raporları aracılığıyla paylaşılmıştır.
2017 yılından itibaren ise ayrı bir sürdürülebilirlik raporu yayınlanmamakta, ÇSY performanslarına ve hedeflerine ilişkin bilgiler entegre faaliyet raporları ile paydaşlara sunulmaktadır. Uluslararası entegre raporlama çerçevesine (<Integrated Reporting Framework>) uygun olarak hazırlanan entegre faaliyet raporlarında, Borsa İstanbul’un sürdürülebilir iş modeli ve paydaşları için ürettiği değere ilişkin bilgiler entegre bir düşünce yapısıyla ele alınmaktadır. Raporda sermaye piyasalarını etkileyen dış faktörler ve risklere Borsa İstanbul’un stratejik yanıtı uzun vadeli bakış açısıyla anlatılmakta, öncelikli konular çerçevesinde yıl boyunca gerçekleştirilen faaliyetler üzerinde durulmaktadır.
Sürdürülebilirlik Komitesi
Sürdürülebilirlik Komitesi, Borsa İstanbul’da sürdürülebilirliğin bütüncül ve etkin şekilde uygulanması, sürdürülebilirlik stratejisi ile performansının takibinin sağlanması ve sürdürülebilirliğin karar alma mekanizmalarına ve iş modellerine entegre edilmesine yönelik çalışmalar yapmak amacıyla 2015 yılında kurulmuştur. Komite, ilgili birimlerin yöneticileri veya yöneticilerin uygun gördüğü temsilcilerle ilgili Genel Müdür Yardımcısı’ndan oluşur.
Sürdürülebilirlik Platformu
Sürdürülebilirlik alanında yapılan çalışmaların sonuca dönük ve etkili bir şekilde gerçekleştirilmesi konusunda değerlendirmeler yapmak ve sürdürülebilirlik konusunda birlikte atılabilecek adımların tartışılacağı bir platform kurmak amacıyla Borsamız liderliğinde ve ilgili kuruluşların katılımıyla Sürdürülebilirlik Platformu oluşturulmuştur.
Borsa İstanbul’un haricinde meslek birlikleri, dernekler ve vakıflardan oluşan sivil toplum kuruluşları, uluslararası kuruluşlar ile kamu düzenleyici otoriteleri platforma üye olabilirler. Özel sektör kuruluşları üye olamazlar ancak toplantılara (üyelerin gerekli gördüğü durumlarda) katılabilirler.
2019 ve 2020 yıllarında Cumhurbaşkanlığı Ofisi Yatırım Ortamını İyileştirme Koordinasyon Kurulu tarafından verilen yetkiyle platform üyeleri sürdürülebilir finansın Türkiye’de gelişmesi için çalışmalar yürütmüştür. Bu çalışmaların somut bir ürünü olan Sürdürülebilirlik İlkeleri Uyum Çerçevesi, Sermaye Piyasası Kurulu tarafından 2020 yılında yayınlanarak mevzuatın parçası haline gelmiştir.
Borsa İstanbul Sürdürülebilirlik Platformu Bildirgesi için tıklayınız.
Borsa İstanbul Sürdürülebilirlik Platformu üyelik prosedürü için tıklayınız.
Platforma dair sorularınız için surdurulebilirlik@borsaistanbul.com adresini kullanabilirsiniz.
