Etik Kuralları

 

BORSA İSTANBUL A.Ş. ETİK İLKELER YÖNERGESİ

 

BİRİNCİ BÖLÜM

Amaç, Dayanak, Tanım ve Kısaltmalar

Amaç

MADDE 1- (1) Bu Yönergenin amacı, Borsanın faaliyetleri yürütülürken uyulacak ilkelere ve kurallara; Yöneticiler ve Çalışanlar tarafından uyulması gereken etik ilkelere; Borsa, piyasa işleticileri, pay sahipleri ve/veya diğer paydaşlar arasındaki muhtemel çıkar çatışmalarının önlenmesi ile rüşvet ve yolsuzlukla mücadele amacıyla alınacak tedbirlere ilişkin usul ve esasları belirlemektir.

Dayanak

MADDE 2- (1) Bu Yönerge, Borsa İstanbul A.Ş. Borsacılık Faaliyetlerine İlişkin Esaslar Yönetmeliğinin 58 inci maddesi ile Borsa İstanbul A.Ş. Kıymetli Madenler ve Kıymetli Taşlar ile İlgili Borsacılık Faaliyetlerine İlişkin Esaslar Yönetmeliğinin 27 nci maddesine dayanılarak hazırlanmıştır.

Tanım ve kısaltmalar

MADDE 3- (1) Bu Yönergede geçen;

a) Borsa: Borsa İstanbul A. Ş.’yi,

b) Borsa Mevzuatı: Borsalar ve Piyasa İşleticilerinin Kuruluş, Faaliyet, Çalışma ve Denetim Esasları Hakkında Yönetmelik, Borsa İstanbul A.Ş. Borsacılık Faaliyetlerine İlişkin Esaslar Yönetmeliği ve Borsa İstanbul A.Ş. Kıymetli Madenler ve Kıymetli Taşlar ile İlgili Borsacılık Faaliyetlerine İlişkin Esaslar Yönetmeliği ile Borsa tarafından çıkarılan yönergeleri ve diğer düzenlemeleri,

c) Çalışan: Borsa çalışanlarını,

ç) Çıkar çatışması: Borsa Yöneticilerinin ve Çalışanların kendileri, yakınları, arkadaşları veya ilişkide bulundukları kişiler ya da kuruluşlar lehine sağlanabilecek olan her türlü menfaat ve kaçınılabilecek olan mali ya da diğer yükümlülükler ve benzeri şahsi çıkarlar nedeniyle görevlerini tarafsız ve objektif şekilde icra etmelerini etkileyen yahut etkilemesi mümkün bulunan durumları,

d) Denetim Komitesi: Borsa İstanbul A.Ş. Denetim Komitesini,

e) Genel Müdür: Borsa Genel Müdürünü

f) Hediye: Borsa Yöneticilerinin ve Çalışanlarının tarafsızlığını, performansını, kararlarını veya görevini yapmasını etkileyen veya etkileme ihtimali bulunan, ekonomik değeri olan ya da olmayan, doğrudan ya da dolaylı olarak kabul edilen her türlü eşya ve menfaati,

g) İş Ortakları: Belirli bir işin yapılmasında Borsaya karşı sorumluluk üstlenen gerçek veya tüzel kişileri,

ğ) İş kolaylaştırma ödemesi: Rüşvet olmamakla birlikte, bir işin yapılması ya da hızlandırılması konusunda doğrudan ya da aracılar vasıtasıyla gerçekleştirilen ödemeyi,

h) Kurum stratejisi: Borsanın vizyon, amaç ve hedeflerine ulaşmak amacıyla takip ettiği yol haritasını,

ı) Paydaş: Borsanın doğrudan ya da dolaylı olarak ilişki içinde olduğu ve karar ve icraatları ile etki ettiği veya etkilendiği tarafları,

i) Pay sahibi: Borsanın paylarına sahip ortağı,

j) Riskin Erken Saptanması Komitesi: Borsa İstanbul A.Ş. Riskin Erken Saptanması Komitesini,

k) Rüşvet: Görevin yürütülmesi kapsamında bir işi yapması veya yapmaması amacıyla doğrudan veya aracılar vasıtasıyla kendisine ya da bir başka kişiye menfaat temin edilmesini veya menfaat temin etmek amacıyla anlaşmaya varılmasını,

l) Yolsuzluk: Doğrudan veya dolaylı olarak haksız bir şekilde şahsi menfaat temin etmek amacıyla faaliyet ve davranışlarda bulunulmasını,

m) Yönetici: Borsa Yönetim Kurulu Başkanını ve Genel Müdür dahil Yönetim Kurulu Üyelerini,

n) Yönetim Kurulu: Borsa Yönetim Kurulunu

     ifade eder.

İKİNCİ BÖLÜM

Genel Hükümler

Etik ilkeler ve kurallar

MADDE 4- (1) Borsa etik ilkeleri ve kuralları, kurum içi ve kurum dışı ilişkilerde ve bu ilişkilerden kaynaklanabilecek muhtemel çıkar çatışmalarının çözümünde uyulması gereken değerleri ahlaki açılardan belirleyen ilkeler bütünüdür.

(2) Etik ilkeler ve kurallar rüşvet alınıp verilmesini, iş kolaylaştırma ödemesi yapılmasını, hediye alınıp verilmesini, siyasi amaçlı bağış yapılmasını ve yolsuzluklara ilişkin ilke ve kuralları da kapsar.

(3) Etik ilkelerin Yöneticiler, Çalışanlar veya İş Ortakları tarafından ihlal edildiğine yönelik iddiaların varlığı halinde, konuyla ilgili yürütülen çalışmalar ve ulaşılan sonuçlar Borsa tarafından Borsanın internet sitesinde kamuoyu ile paylaşılır.

Etik kültürü

MADDE 5- (1) Borsa, etik ilkelerin ve kuralların uygulanmasını, kurum içi etik kültürün oluşmasını ve yerleşmesini temin eder, etik kültürün tesisi için idari düzenlemeler ve bilgilendirme çalışmaları yapar, muhtemel çıkar çatışmalarına karşı gerekli tedbirleri alır.

(2) Borsa, Çalışanlarının davranışlarıyla diğer çalışanlara ve topluma örnek olmalarını teşvik eder ve özendirici tedbirler alır.

(3) Borsa, rüşvet ve yolsuzlukla mücadele için idari düzenlemeler, iletişim, bilgilendirme, eğitim, risklerin belirlenmesi, uyum takibi ve denetimi, raporlaması, paydaş ve kamuoyunun bilgilendirilmesi çalışmaları yapar, muhtemel çıkar çatışmalarına karşı her türlü tedbiri alır. Borsanın paydaşları nezdindeki saygınlığının temini için her çalışan etik kültürün yerleşmesine katkıda bulunur.

(4) Borsa, etik kurallara ve yolsuzlukla mücadele politikasına aykırılıkların bildirimini kolaylaştırıcı yöntemler geliştirir ve bu yöntemlerin etkinliğine ilişkin verileri kamuoyu ile paylaşır.

(5) Etik ilkeler ve özellikle de yolsuzlukla mücadele, paydaşların da görüşleri dikkate alınarak ulusal ve uluslararası standartlar çerçevesinde değerlendirilir. Etik kuralların gözden geçirilmesi, takip ve denetimindeki performans ve gelişmeler dönemsel olarak kamuoyu ile paylaşılır.

Sorumluluk

MADDE 6- (1) Yöneticilerin ve Çalışanların eylem ve işlemlerinin, Borsa etik ilkeleri ve kuralları ile kurum stratejisine uygun olması ve yatırım ve marka değerinin oluşmasına katkıda bulunması beklenir.

(2) Yöneticiler ve Çalışanlar, Borsanın kurumsal itibarına olumsuz etki yapacak davranışlardan kaçınmakla yükümlüdürler.

(3) Yöneticiler, etik ilkelerin ve kuralların kurumun hedeflerine ulaşmasında önemli bir unsur olduğunu benimseyerek, bu ilkelere ve kurallara uygun bir çalışma ortamının  sağlanmasından sorumludur.

(4) Müteahhitler, tedarikçiler, acenteler dahil olmak üzere İş Ortakları ile Borsa adına hareket etmeye ve/veya Borsayı temsile yetkili kişi ve kurumlar, Borsa ile ilgili iş ve işlemlerinde bu etik ilkelere ve kurallara uymak zorundadırlar.

(5) Bu maddede belirtilenlere, işlem ve işlemlerin yürütülmesi sırasında rüşvet vermeyi reddetmeleri nedeniyle herhangi bir cezai yaptırım uygulanamaz.

(6) Yöneticiler, Çalışanlar ve İş Ortakları, kanun ve düzenlemelere uymak zorundadırlar.

(7) Etik ilkelere ve kurallara aykırılık halinde ilgililer hakkında Borsa Mevzuatında yer alan disiplin hükümleri uygulanır.

Etik ilkelerin bildirimi ve eğitim

MADDE 7- (1) Yöneticilere ve Çalışanlara, Borsa adına hareket etmeye ve/veya temsile yetkili kişi ve kurumlara, müteahhitler, tedarikçiler, acenteler dahil olmak üzere İş Ortaklarına Borsa etik ilkeler ve kurallar dokümanının güncel hali verilir ve söz konusu doküman Borsanın internet sitesinde tüm paydaşlara açıklanır.

(2) Bu maddede belirtilenlere seminer, mektup, el kitabı gibi yöntemlerle gerekli eğitimler verilir.

(3) Etik ilkelerin ve kuralların bildirimine ve etik ilkeler eğitimine ilişkin uygulama bilgileri kamuoyuna açıklanır.

Etik ilkelere ve kurallara uyumun takibi ve denetim

MADDE 8- (1) Riskin Erken Saptanması Komitesi tarafından etik kurallar, rüşvet ve yolsuzluk açısından riskli alanlar üzerine yapılan çalışma Yönetim Kuruluna rapor olarak sunulur. Yönetim Kurulu tarafından riskli alanlar belirlenir ve uyum ile ilgili çalışmalar için üst yönetim görevlendirilir.

(2) Risk değerlendirmesi ile ilgili iç ve dış şartlar, risk algılanmasına, takibine, kontrolüne ilişkin araç ve yöntemler, risklerin derecelendirilmesine ilişkin esaslar kamuoyu ile paylaşılır.

(3) Yöneticiler ve Çalışanlar, Borsanın etik ilkelerine, rüşvet ve yolsuzlukla mücadele hususundaki politika ve kurallarına uymakla yükümlüdürler.

(4) Borsanın uyum ile ilgili bölümü; etik ilkeler ve kurallar ile rüşvet ve yolsuzlukla mücadele hususundaki uyumu takip eder ve Denetim Komitesine de olası veya gerçekleşmiş uyumsuzluklara ilişkin yılda en az bir kez olmak üzere rapor sunar.

 (5) Denetim Komitesi, Borsanın uyum ile ilgili bölümü tarafından hazırlanan raporu da esas alarak etik ilke ve kurallara, bu ilke ve kuralların uygulamasına, takibine ve denetimine ilişkin yılda en az bir kere olmak üzere bağımsız bir değerlendirme raporu hazırlayarak Yönetim Kurulu’na sunar.  Yönetim Kurulu yıllık raporlarda bu değerlendirmeye yer verir. 

(6) Uyum takibi ve denetim sistemlerine ilişkin raporlar bağımsız bir kuruluş tarafından denetlenir.

(7) Uyum takibi ve denetim sistemi uygulamalarına ilişkin bilgi Borsanın internet sitesinde yayımlanır.

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

Etik İlkeler

Doğruluk

MADDE 9- (1) Borsa; işlem yapma yetkisi verilenler, yatırım araçları işlem gören şirketler, paydaşlar, çalışanlar, iştirakler ve diğer kurum ve kuruluşlar ile olan her türlü iş ve işlemlerinde doğru sözlü olmayı, gerçek dışı beyanda bulunmamayı, güvenilir ve dürüst davranmayı ifade eden doğruluk ilkesine bağlı kalır.

Güvenilirlik

MADDE 10- (1) Borsa; tüm iş ve işlemlerinde açık, anlaşılır ve doğru bilgiler verir, bunları zamanında ve eksiksiz yerine getirir, iş ve işlemlerin yürütülmesinde doğabilecek risklerin yönetilmesine, işlem güvenliğinin sağlanmasına yönelik çalışmalar yapar.

Eşitlik

MADDE 11- (1) Borsa; dil, inanç, siyasi düşünce, ırk, cinsiyet ve benzeri sebeplerle ayrım yapmaksızın işlem yapar, insan hak ve özgürlüklerine ve fırsat eşitliğine riayet eder.

 

Şeffaflık

MADDE 12- (1) Borsa; faaliyetleri ile ilgili paydaşlarını ve yatırımcıları ilgilendiren bilgileri kamuoyuna zamanında, tarafsız, anlaşılır ve eksiksiz olarak ve fırsat eşitliği çerçevesinde sunar.

Sosyal sorumluluk

MADDE 13- (1) Borsa, toplumun ihtiyaçlarına karşı duyarlıdır. Eğitim, sağlık, fırsat eşitliğinin sağlanması, çevrenin korunması, tarihi ve kültürel değerlerin muhafaza edilmesi gibi temel konularda toplumsal yaşam kalitesinin iyileştirilmesine yönelik etkinliklere destek sağlamaya önem verir.

Çevresel sürdürülebilirlik

MADDE 14- (1) Borsa; doğal kaynakları ve her türlü enerji kaynağını en verimli ve ekonomik şekilde kullanır, çevresel sorumluluklarını duyarlılıkla yerine getirir.

(2) Borsa, çevre ve insan sağlığı için zararlı faaliyetlerin kontrol altına alınmasına yönelik çalışmalarda aktif olarak yer alır. Faaliyetlerden kaynaklanan çevresel atıkların mümkün olabilecek en alt düzeye indirilmesi için çalışmalar yürütür.

 

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

Etik Kurallar

Amaç ve misyona bağlılık

MADDE 15- (1) Yöneticiler ve Çalışanlar, kurumun amaçlarına ve misyonuna uygun davranır; piyasanın ve yatırımcıların ihtiyaçlarını etkin, hızlı ve verimli bir biçimde karşılamak ve hizmet kalitesini yükseltmek vizyonu ile görev yaparlar.

Açıklamada bulunma

MADDE 16- (1) Yöneticiler ve Çalışanlar, yetkileri çerçevesinde kamuoyuna yapacakları açıklamalarda gerçeğe uygun, zamanında, tam ve anlaşır bilgi verirler.

(2) Çalışanlar, özel olarak izin verilmedikçe, işlerin yürütülmesinde sosyal medya platformlarını kullanamazlar, kişisel sosyal medya iletişimlerinde Borsanın itibarını zedeleyecek ya da Borsa adına beyanda bulunulduğu veya iletişime geçildiği izlenimini uyandıracak paylaşımlarda bulunamaz, yazışmalar yapamazlar.

Borsa kaynaklarının kullanılması

MADDE 17- (1) Yöneticiler ve Çalışanlar, Borsanın demirbaş, bina ve taşıtları ile diğer mallarını ve kaynaklarını Borsanın yararını gözeterek, yürütülen işin gereğine uygun biçimde verimli ve özenli kullanırlar.

(2) Çalışanlar tarafından Borsanın kullanımı için geliştirilen ürün, hizmet ve uygulamalar Borsanın mülkiyetindedir ve kişisel amaçla kullanılamaz; Borsadaki çalışmalar esnasında meydana getirilen eserler üzerindeki mali haklar Borsa tarafından kullanılır.

(3) Borsa kaynaklarının kullanımına ilişkin düzenlemelerin ihlali halinde ilgililer hakkında Borsa Mevzuatında yer alan disiplin hükümleri uygulanır.

Görevi dışında bir işte çalışmamak

MADDE 18- (1) Çalışanlar, Borsa Mevzuatına göre izin verilenler haricinde;

a) Başka bir işte ücretli olarak çalışamaz veya görev alamazlar,

b) Borsa ve iştirakleri haricindeki şirketlerde yönetim kurulu üyeliği veya denetçilik yapamazlar.

(2) Borsa; çalışanlarının Borsadaki görevlerini aksatmadıkça; kültürel, mesleki, sportif veya sosyal yardım amacıyla faaliyet gösteren sivil toplum kuruluşlarında görev almasını destekler.

Üyelikler

MADDE 19- (1) Çalışanlar, Borsanın çıkarları ile bağdaşmayacak sosyal faaliyetlerde bulunamaz, Borsadaki görev ve sorumluluklarını ön plana çıkararak kooperatif yönetim ve denetim organlarında görev alamazlar.

2) Çalışanlar; dernek, vakıf ve benzeri sivil toplum kuruluşlarına üye olabilirler ve bunların organlarında görev alabilirler. Ancak, anılan kuruluşlardan ekonomi ile ilgili konularda faaliyet gösterenlerin yönetim ve denetim organlarında görev alabilmek için Genel Müdür onayı gerekir.

(3) Bu konuda Borsa Mevzuatındaki hükümler saklıdır.

Politik faaliyetler ve bağış

MADDE 20- (1) Çalışanlar, siyasi partilere ve derneklere üye olabilir, ancak bir siyasi partide veya siyasi amaçlı dernekte aktif rol alamaz, yönetim görevi üstlenemez ve bağış talebinde bulunamazlar.

(2) Borsa, herhangi bir siyasi parti ve siyasi amaçlı derneğe, nakit veya başka bir şekilde bağış yapamaz veya bağış talebinde bulunamaz.

(3) Borsa, politik faaliyetler ile ilgili tüm kanun ve düzenlemelere uyar, politik bağışlara ilişkin yasağa uyumsuzluk hallerini kamuoyuna açıklamayı taahhüt eder.

Sermaye piyasası işlemleri

MADDE 21- (1) Yöneticilerin ve Çalışanların kendileri, yakınları veya temsil ettikleri kişiler adına veya hesabına sermaye piyasalarında gerçekleştirebilecekleri işlemler, sermaye piyasası ve Borsa Mevzuatında yer alan kısıtlamalara tabidir.

Gizlilik

MADDE 22- (1) Yöneticiler ve Çalışanlar, görevleri sırasında öğrendikleri bilgilerin korunması açısından sorumluluk bilinci içinde davranır ve gizliliğe en üst seviyede önem verirler.

(2) Yöneticiler ve Çalışanlar, iş gereği öğrendikleri Borsaya veya Borsa ile ilişkisi olan ortaklık, kurum ve diğer her türlü gerçek ve tüzel kişilere ait sırların gizliliğine uymak ve sırları kanunla görevli ve yetkili kılınmış kişilerden ve mercilerden başkasına herhangi bir surette açıklamamak, kendilerinin, yakınlarının veya üçüncü kişilerin yararına ve zararına kullanmamakla yükümlüdürler. Bu yükümlülük, bu kişilerin Borsadaki görevlerinden ayrılmalarından sonra da devam eder.

Hediye alma ve verme

MADDE 23- (1) Yöneticilerin ve Çalışanların, Borsayı veya kişisel olarak kendilerini yükümlülük altında bırakabilecek şekilde, Yönetim Kurulunca izin verilen istisnalar ve meblağlar haricinde, görevleriyle ilgili bir iş, hizmet veya menfaat ilişkisi içinde oldukları gerçek veya tüzel kişilerden kendileri, yakınları veya üçüncü kişiler veya kuruluşlar için doğrudan ve dolaylı olarak hediye almaları veya bu kişilere hediye vermeleri yasaktır.

Yolsuzluğun önlenmesi ve suç gelirlerinin aklanmasıyla mücadele

MADDE 24- (1) Borsa, yatırım araçlarının güvenilir, şeffaf, etkin, istikrarlı, adil ve rekabetçi bir ortamda işlem görmesini sağlamak üzere; suç gelirlerinin aklanmasıyla mücadele, terörün finansmanının engellenmesi, yolsuzluğun önlenmesi, rüşvet ve benzeri ekonomik suçlarla mücadele ile ilgili mevzuat hükümleri çerçevesinde, şüpheli işlemlerin belirlenmesi ve ilgili mevzuat hükümlerine göre işlem yapılması için gerekli tedbirleri alır ve Kıymetli Madenler ve Kıymetli Taşlar Piyasasına ilişkin saklama hizmeti ile sınırlı olmak üzere ilgili kurum ve kuruluşlarla işbirliği ve bilgi paylaşımında bulunur.

(2) Suç gelirlerinin aklanması ve terörün finansmanı ile mücadele mevzuatı çerçevesinde, Borsanın Kıymetli Madenler ve Kıymetli Taşlar Piyasasına ilişkin saklama hizmetleri kapsamında Çalışanlar tarafından şüpheli işlem tespit edilmesi halinde durum Borsanın uyum ile ilgili bölümüne bildirilir.

(3) Yöneticilerin ve Çalışanların rüşvet alıp vermeleri, iş kolaylaştırma ödemesi yapmaları yasaktır.

İş ortaklarına ilişkin hükümler

MADDE 25- (1) Borsanın iş yaptığı veya hizmet aldığı müteahhitler, tedarikçiler ve acenteler dahil olmak üzere İş Ortaklarının, Borsa adına hareket etmeye ve/veya temsile yetkili kişi ve kurumların, Borsa ile ilgili iş ve işlemlerinde rüşvet alıp vermeleri, iş kolaylaştırma ödemeleri yapmaları, hediye alıp vermeleri yasaktır.

BEŞİNCİ BÖLÜM

Çıkar Çatışmalarının Önlenmesi ve Son Hükümler

Çıkar çatışmalarının önlenmesi

MADDE 26- (1) Çalışanlar, çıkar çatışmalarının önlenmesi konusunda şahsi sorumluluğa sahip olup bu durumlarda sırasıyla;

a) Çıkar çatışmasını takip ve tespit etmek,

b) Çıkar çatışmasından kaçınmak için gerekli adımları atmak,

c) Çıkar çatışmasının farkına varıldığında durumu üstlerine bildirmek,

ç) Çıkar çatışması kapsamına giren menfaatlerden uzak durmak

zorundadırlar.

(2) Tespit edilen çıkar çatışmaları Borsanın uyum ile ilgili bölümü tarafından Denetim Komitesine bildirilir.

Yönergede hüküm bulunmayan haller

MADDE 27- (1) Bu Yönergede yer almayan ya da açıklık bulunmayan konularda ilgili düzenlemeler çerçevesinde karar vermeye, uygulamayı düzenlemeye ve yönlendirmeye Yönetim Kurulu yetkilidir.

Yürürlük

MADDE 28- (1) Bu Yönerge 01/11/2017 tarihinde yürürlüğe girer.

Yürütme

MADDE 29- (1) Bu Yönerge hükümlerini Genel Müdür yürütür.