Pay Piyasası Yeni Pazar Yapısında Uygulanacak Değerlendirme Kriterleri ve İşlem Esasları

Pay Piyasası Yeni Pazar Yapısında Uygulanacak Değerlendirme Kriterleri ve İşlem Esasları
2.10.2019

Borsa İstanbul A.Ş. Yönetim Kurulunun 27/09/2019 tarihli ve 2019/182 sayılı ve Sermaye Piyasası Kurulunun (SPK) 19/09/2019 tarihli ve 52 sayılı kararları çerçevesinde Pay Piyasası’nda Yıldız Pazar ve Ana Pazar’da işlem gören şirket payları, getirilen yeni kriterler dikkate alınarak benzer büyüklük, derinlik ve likiditeye sahip paylar bir arada işlem görecek şekilde yeniden gruplandırılmıştır. Bu şekilde oluşturulan yeni pazar yapısında, grupların işlem esasları farklılaştırılarak farklı gruplarda yer alan paylara farklı işlem esasları uygulanacaktır.

Bu doğrultuda Kotasyon Yönergesinde ve Pay Piyasası Yönergesinde yapılan değişikliklerin yürürlüğe gireceği tarih itibarıyla SPK’nın paylara yönelik ABCD gruplandırma düzenlemesi yürürlükten kalkacaktır.

Yapılan yeni düzenlemede Yıldız Pazar ve Ana Pazar altında iki grup oluşturulacak ve yeni pazar düzeninde Ek-1’de yer alan işlem esasları uygulamaya alınacaktır.

Bu kapsamda Pay Piyasası yeni pazar yapısı:

  • Yıldız Pazar – Grup 1, Grup 2
  • Ana Pazar – Grup 1, Grup 2
  • Gelişen İşletmeler Pazarı (GİP)
  • Yakın İzleme Pazarı (YİP)
  • Piyasa Öncesi İşlem Platformu (PÖİP)
  • Yapılandırılmış Ürünler ve Fon Pazarı (YÜFP)
  • Nitelikli Yatırımcı İşlem Pazarı (NİYİP)

şeklinde olacaktır. 

Kolektif Yatırım Ürünleri ve Yapılandırılmış Ürünler Pazarı’nda işlem gören paylar (Gayrimenkul Yatırım Ortaklıkları, Girişim Sermayesi Yatırım Ortaklıkları ve Menkul Kıymet Yatırım Ortaklıkları) bu pazar bünyesinden çıkarılarak, belirlenen kriterlere göre ilgili pazarın ilgili grubuna dahil edilecektir. Kolektif Yatırım Ürünleri ve Yapılandırılmış Ürünler Pazarı’nın ismi Yapılandırılmış Ürünler ve Fon Pazarı (YÜFP) olarak değiştirilecektir.

Diğer taraftan Borsada işlem görecek şirketler için aranan kota alma şartlarından halka arz edilen payların asgari piyasa değeri şartı, Yıldız Pazar için 100 milyon TL’den 150 milyon TL’ye, Ana Pazar için 25 milyon TL’den 30 milyon TL’ye yükseltilecektir.

Pazar ve grup ayrımında kullanılacak kriterler ve eşik değerler ile işlem esasları Ek-1’de yer almaktadır. Ek-1’de yer alan esaslar çerçevesinde yapılan değerlendirmeye göre payların yeni pazar ve grup dağılımı  Ek-3’te yer almaktadır.

Yeni pazar yapısı ve buna bağlı olarak Pay Piyasası’nda işlem gören paylarda uygulanacak işlem esaslarında yapılan değişiklikler ve ABCD gruplandırma düzenlemesinin yürürlükten kalkmasının sonucu olarak Pay Piyasası uygulamalarında bazı değişiklikler söz konusu olacaktır. Pay Piyasası uygulamalarında yapılacak değişiklikler detaylarıyla Pay Piyasası Prosedürü’nde yer alacak ve ilgili düzenleme uygulamanın devreye alınacağı tarihten önce güncellenerek duyurulacaktır. Uygulamanın devreye alınacağı tarihe kadar üyelerimizin hazırlıklarını yapmaları için dikkatlerine sunulması yararlı görülen hususlar aşağıda yer almaktadır.

  • ABCD gruplandırma düzenlemesi yürürlükten kalkacak ve bu düzenlemeye bağlı olan işlem esasları yerine yeni pazar yapısına bağlı işlem esasları geçerli olacaktır.
  • Paylar dışında kalan menkul kıymetlerin işlem esaslarında değişiklik olmayacaktır.
  • Ek-1’de yer alan işlem esasları tablosundaki tek fiyat işlem yöntemi için belirlenen sayılara açılış seansı ve kapanış seansı fiyat belirleme seansları dahildir. 5 kez tek fiyat belirlenen YİP ve PÖİP için mevcut seans saatleri uygulanmaya devam edecektir. 10 kez tek fiyat belirlenecek olan GİP paylarında uygulanacak seans akış çizelgesi Ek-2’de yer almaktadır.
  • Piyasa yapıcılık faaliyeti yalnızca Ana Pazar Grup 1 ve Grup 2’de yer alan paylarda isteğe bağlı olarak yapılabilecektir. Ek-3’te yer alan tabloya göre Ana Pazar’da yer alacak paylarda devam eden piyasa yapıcılık faaliyeti, 04/11/2019 tarihi itibarıyla isteğe bağlı olarak sürdürülebilecektir.
  • GİP’te yer alan paylarda, tek fiyat işlem yöntemi kalıcı olarak belirlendiği için piyasa yapıcılık ve likidite sağlayıcılık faaliyeti yapılamayacaktır.
  • Paylarda, piyasa yapıcılık ve likidite sağlayıcılık faaliyetleri  isteğe bağlı olarak yapılacaktır. Paylarda bu faaliyetlerin yürütülmesinin uygulanacak işlem yöntemine etkisi olmayacaktır.
  • Özel işlem bildirimlerine ilişkin fiyat limitlerinde değişiklik yapılmayacaktır.
  • Yeni pay alma hakkı sıralarının fiyat marjlarında değişiklik yapılmayacaktır.
  • Mevcut uygulama sürdürülerek, T. İş Bankası A.Ş. (A), T. İş Bankası A.Ş. (B) ve T. İş Bankası A.Ş. (Kurucu) payları (ISATR, ISBTR, ISKUR) tek fiyat işlem yöntemi ile (5 kez tek fiyat) işlem görmeye devam edecektir. Bu paylarda kredili alım ve açığa satış işlemleri yapılmayacak, Açık Takas Pozisyonu / Özkaynak oranı %100, Özkaynak Oranı da %0 olarak uygulanacaktır. İş Bankası A.Ş. (Kurucu, ISKUR) paylarının işlem sırasında fiyat marjı %50 olarak uygulanmaya devam edecektir.
  • İşlem esaslarıyla ilgili olarak yapılacak tanımlamalardan etkilenecek rapor formatları (Günlük Bülten, Marj dosyaları, vb) değiştirilecek, değiştirilen raporlar üyelerimizin sistemlerinde yapmaları gereken değişiklikler için teste açılacaktır. Rapor testleri sürecince bilgilendirmeler https://connect.borsaistanbul.com adresi üzerinden yapılacaktır.

 

Pay Piyasası yeni pazar yapısı ve yeni pazar yapısına bağlı olarak belirlenen işlem esasları Pay Piyasası Yönergesinde ve Kotasyon Yönergesinde yapılan değişiklikler ile birlikte 04/11/2019 tarihinde  yürürlüğe girecektir.

Pay Piyasası Yeni Pazar Yapısında Uygulanacak Değerlendirme Kriterleri ve İşlem Esasları

Değerlendirme Kriterleri

Pazarlar ve Gruplarda İşlem Görme Kriterleri

YILDIZ PAZAR

ANA PAZAR

Grup 1

Grup 2

Grup 1

Grup 2

Piyasa Değeri (PD)

 

>500 milyon TL

>50 milyon TL

 

Fiili Dolaşımdaki Payların Piyasa Değeri (FDPD)

>750 milyon TL

>75 milyon TL

>15 milyon TL

 

Fiili Dolaşım Oranı (FDO)

 

>%10

>%2,5

 

Yerli Bireysel Yatırımcı Sayısı

 

>1000

>350

 

Yerli Fon

 

>1 milyon TL

 

 

Likidite

<0,2

<3

<10

 

 

Kriterlerin Açıklamaları:

a) PD: Şirketin tüm sermayesi üzerinden hesaplanan toplam piyasa değerini,

b) FDPD: Şirketin Kurul tarafından belirlenen kriterler çerçevesinde dönem sonu itibariyle (FD pay adedi) x (bir yıllık düzeltilmiş kapanış fiyatlarının ortalaması) şeklinde hesaplanan, fiili dolaşımdaki paylarının piyasa değerini,

c) FDO: Şirketin Kurul tarafından belirlenen kriterler çerçevesinde hesaplanan fiili dolaşımdaki paylarının şirket sermayesine oranını,

ç) Yerli Bireysel Yatırımcı Sayısı: MKK verilerine göre ilgili payda son bir yıl içinde 500 TL ve üzeri piyasa değerine sahip olan ortalama yerli bireysel yatırımcı sayısını,

d) Yerli Fon: MKK verilerine göre ilgili payda SPK denetiminde bulunan “Yatırım Fonlarının” ve “Emeklilik Yatırım Fonlarının” portföyünde bulunan kısmın son bir yıl içindeki ortalama piyasa değerini,

e) Likidite Kriteri: 1 Milyon TL işlem hacmi ile payda günlük bazda oluşan ortalama fiyat değişim oranını,

Bu değerin hesaplanmasında Amihud İllikidite Ölçümü (Amihud Illiquidity Measure) yöntemi kullanılmaktadır. Değerlendirme dönemi süresince payda meydana gelen günlük fiyat değişiminin mutlak değerinin, ilgili payın ilgili gündeki işlem hacmine oranlarının aritmetik ortalama değerinin 1.000.000 ile çarpılması suretiyle bulunur (işlem hacmine özel işlem bildirimleri dahil edilmez).

f) Ek Kriter- Temettü Getirisi:  (Son 3 yıllık net nakit temettü toplamı) / (dönem sonu piyasa değeri) x 100 değerini

ifade eder.

Her pay sınıflandırıldığı pazar ve pazar grubunun tüm kriterlerdeki şartlarını sağlamak zorundadır. Uygulamanın 2 istisnası bulunmaktadır:

a) FDPD’si 500 milyon TL’nin üstündeki paylar Yıldız Pazar Grup 1’de değillerse diğer kriterlere bakılmaksızın Yıldız Pazar Grup 2’ye alınır.

b) Ana Pazar Grup 2’de yer alan paylardan FDPD’si 15 milyon TL’den büyük ve Ek Kriter – Temettü Getirisi %15’ten büyük olanlar Ana Pazar Grup 1’e alınır.

Değerlendirme Esasları:

a) Değerlendirme, endeks dönemleri ile uyumlu olacak şekilde yılda en az iki kere her kriter için belirlenen verilerin son bir yıllık ortalamaları ile güncellenir.

b) Değerlendirme dönemlerinde Yıldız Pazar Grup 2’deki paylar için, diğer kriterleri sağlamak koşuluyla, payın PD’si 450 milyon TL altına düşmedikçe pazar değişikliği yapılmaz. Değerlendirme dönemlerinde Ana Pazar Grup 2’deki paylar için, diğer kriterleri sağlamanın yanında payın PD’si 55 milyon TL üstüne çıkmadıkça pazar değişikliği yapılmaz.

İşlem Esasları

İşlem Esasları

YILDIZ PAZAR

ANA PAZAR

GİP

YİP

PÖİP

Grup 1

Grup 2

Grup 1

Grup 2

İşlem Yöntemi

Sürekli İşlem

Sürekli İşlem

Sürekli İşlem

Sürekli İşlem

10 kez Tek Fiyat (*)

5 kez Tek Fiyat (*)

5 kez Tek Fiyat (*)

Açığa Satış ve Kredili İşlem

VAR

VAR

VAR

VAR

YOK

YOK

YOK

Brüt Takas

YOK

YOK

YOK

YOK

YOK

YOK

VAR

Özkaynak Oranı

Genel Hükümler

Genel Hükümler

Genel Hükümler

%0

%0

%0

%0

Açık Takas Pozisyonu / Özkaynak Oranı

Genel Hükümler

Genel Hükümler

Genel Hükümler

%50

%100

%100

%100

Fiyat Marjı

%20

%20

%20

%15

%10

%10

%10

Açığa Satış Yukarı Adım Kuralı

YOK

VAR

VAR

VAR

-

-

-

Devre Kesici Tetikleme Oranı

%10

%10

%10

%7,5

-

-

-

Devre Kesici Sonrası Emir Toplama Süresi

5 dakika

5 dakika

15 dakika

25 dakika

-

-

-

Devre Kesici Sonrası Eşleştirme Süresi

2 dakika

2 dakika

2 dakika

2 dakika

-

-

-

(*) Tek fiyat işlem yöntemi için belirlenen sayılara açılış seansı ve kapanış seansı fiyat belirleme seansları dahil, kapanış fiyatından işlemler seansı dahil değildir.

EK-2: GİP’te Uygulanacak Seans Akış Çizelgesi

 

PAY (Tek Fiyat)
P_TEK_FIY_10

TR

SAAT

 

1

P_MARJ_YAYIN

07:00:00

 

2

P_ARA

07:30:00

 

3

P_ACILIS_EMIR_TPL

09:40:00

 

4

P_ESLESTIRMETEKFIYAT

09:55:00

 

5

P_TEKFIYAT_EMIR_TPL

10:00:00

 

6

P_ESLESTIRMETEKFIYAT

10:55:00

 

7

P_TEKFIYAT_EMIR_TPL

11:00:00

 

8

P_ESLESTIRMETEKFIYAT

11:55:00

 

9

P_TEKFIYAT_EMIR_TPL

12:00:00

 

10

P_ESLESTIRMETEKFIYAT

12:55:00

 

11

P_TEKFIYAT_EMIR_TPL

13:00:00

 

12

P_ESLESTIRMETEKFIYAT

13:55:00

 

13

P_TEKFIYAT_EMIR_TPL

14:00:00

 

14

P_ESLESTIRMETEKFIYAT

14:55:00

 

15

P_TEKFIYAT_EMIR_TPL

15:00:00

 

16

P_ESLESTIRMETEKFIYAT

15:55:00

 

17

P_TEKFIYAT_EMIR_TPL

16:00:00

 

18

P_ESLESTIRMETEKFIYAT

16:55:00

 

19

P_TEKFIYAT_EMIR_TPL

17:00:00

 

20

P_ESLESTIRMETEKFIYAT

17:55:00

 

21

P_MARJ_YAYIN_KAP_TF

18:00:00

 

22

P_KAPANIS_EMIR_TPL

18:01:00

 

23

P_ESLESTIRMETEKFIYAT

18:05:00

 

24

P_MARJ_YAYIN

18:07:00

 

25

P_KAPANIS_FIY_ISLEM

18:08:00

 

26

P_GUNSONU_ISLEMLERI

18:10:00

 

27

P_GUNSONU_ISTATISTIK

18:11:00

 

28

P_MARJ_YAYIN

18:13:00

 

29

P_GUNSONU

18:14:00

 


EK-3: 04/11/2019 TARİHİNDEN İTİBAREN YILDIZ PAZAR ve ANA PAZARDA YER ALAN PAYLARIN PAZAR / GRUP DAĞILIMI
(Alfabetik Sırayla)
YILDIZ PAZAR GRUP 1
(37 Pay)
YILDIZ PAZAR GRUP 2
(58 Pay)
ANA PAZAR GRUP 1
(172 Pay)
ANA PAZAR GRUP 2
(85 Pay)
1  AKBNK   AEFES   ADANA   DOKTA   MRSHL   ACSEL   PKENT 
2  ARCLK   AGHOL   ADBGR   DURDO   MSGYO   ARMDA   PRZMA 
3  ASELS   AKGRT   ADEL   DYOBY   NATEN   ATAGY   PSDTC 
4  BIMAS   AKSA   ADESE   DZGYO   NETAS   ATLAS   QNBFB 
5  CCOLA   AKSEN   ADNAC   EGPRO   NUGYO   AYCES   QNBFL 
6  DOHOL   ALARK   AFYON   EGSER   NUHCM   BOYP   RALYH 
7  EKGYO   ALBRK   AGYO   ERBOS   ORGE   BRKSN   RHEAG 
8  ENJSA   ALKIM   AKCNS   EUHOL   OSTIM   BRMEN   SAMAT 
9  ENKAI   ANACM   AKENR   FENER   OZGYO   BURCE   SANEL 
10  EREGL   ANHYT   AKFGY   FLAP   OZKGY   BURVA   SANFM 
11  FROTO   ANSGR   AKGUV   FMIZP   PAGYO   CMBTN   SAYAS 
12  GARAN   AVISA   AKMGY   FONET   PARSN   CMENT   SEKFK 
13  HALKB   AYGAZ   AKSGY   GARFA   PEKGY   CRDFA   SEKUR 
14  ISCTR   BRISA   AKSUE   GEDZA   PENGD   DAGHL   SNKRN 
15  KCHOL   BRSAN   ALCAR   GENTS   PETUN   DAGI   SNPAM 
16  KOZAA   CEMTS   ALCTL   GEREL   PINSU   DENIZ   SONME 
17  KOZAL   CIMSA   ALGYO   GOLTS   PKART   DERIM   SRVGY 
18  KRDMD   CLEBI   ALKA   GSDHO   PNSUT   DIRIT   TDGYO 
19  MGROS   DEVA   ANELE   GSRAY   POLHO   DITAS   TGSAS 
20  PETKM   DOAS   ARENA   HATEK   PRKAB   DOBUR   TMPOL 
21  PGSUS   ECILC   ARSAN   HDFGS   PRKME   EDIP   TSGYO 
22  SAHOL   ECZYT   ASLAN   ICBCT   RAYSG   EGGUB   TURGG 
23  SASA   EGEEN   ASUZU   IEYHO   RTALB   EMKEL   ULAS 
24  SISE   GLYHO   ATEKS   IHEVA   RYGYO   ERSU   VKFYO 
25  SODA   GOODY   AVGYO   IHGZT   RYSAS   ESCOM   VKING 
26  TAVHL   GOZDE   AVOD   IHLAS   SANKO   ETYAT   YAPRK 
27  TCELL   GUBRF   AVTUR   IHLGM   SELEC   EUKYO   YAYLA 
28  THYAO   GUSGR   AYEN   IHYAY   SILVR   EUYO   
29  TKFEN   HEKTS   BAGFS   INDES   SKTAS   FORMT   
30  TOASO   HLGYO   BAKAB   INTEM   SMART   GEDIK   
31  TRKCM   HURGZ   BANVT   ISGSY   SNGYO   GLBMD   
32  TSKB   IPEKE   BERA   ISYAT   TBORG   GLRYH   
33  TTKOM   ISDMR   BFREN   ITTFH   TEKTU   GRNYO   
34  TUPRS   ISFIN   BIZIM   IZMDC   TIRE   GSDDE   
35  ULKER   ISGYO   BJKAS   JANTS   TKNSA   GYHOL   
36  VAKBN   ISMEN   BLCYT   KAREL   TLMAN   HUBVC   
37  YKBNK   KARSN   BNTAS   KATMR   TRCAS   IDGYO   
38    KARTN   BOLUC   KFEIN   TSPOR   INFO   
39    KERVT   BOSSA   KLGYO   TUCLK   ISATR   
40    KORDS   BRYAT   KLMSN   TUKAS   ISBTR   
41    KRDMA   BSOKE   KNFRT   ULUSE   ISKUR   
42    LOGO   BTCIM   KONYA   ULUUN   KAPLM   
43    MAVI   BUCIM   KRDMB   UNYEC   KENT   
44    MPARK   CELHA   KRONT   USAK   KLNMA   
45    NTHOL   CEMAS   KRSTL   UTPYA   KRGYO   
46    ODAS   CEOEM   KUTPO   VAKFN   KRTEK   
47    OTKAR   CRFSA   KUYAS   VAKKO   LIDFA   
48    SARKY   CUSAN   LINK   VERTU   LUKSK   
49    SKBNK   DENCM   LKMNH   VERUS   MARKA   
50    SOKM   DERAS   MAALT   VESBE   MERKO   
51    TATGD   DESA   MAKTK   VKGYO   METUR   
52    TMSN   DESPC   MARTI   YESIL   MTRYO   
53    TRGYO   DGATE   MEPET   YGYO   NIBAS   
54    TTRAK   DGGYO   METRO   YKGYO   OLMIP   
55    VESTL   DGKLB   MIPAZ   YUNSA   OYAYO   
56    YATAS   DMSAS   MNDRS   YYAPI   OYLUM   
57    YGGYO   DOCO   MRDIN     OZBAL   
58    ZOREN   DOGUB   MRGYO     PEGYO   
03/09/2018-29/08/2019 dönemi verileriyle yapılan değerlendirme sonuçlarıdır.

Duyuru için tıklayın.